LIVE KAWA Z PSYCHOLOGIEM W DĘBICY – Dlaczego wstydzę się podjąć współpracę z psychologiem?

O ANALIZY 

E: Podjęcie terapii to odważny krok, który może przynieść wiele korzyści dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Psychoterapia może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi, zrozumieniu siebie lepiej, rozwijaniu zdrowszych strategii radzenia sobie z emocjami i znalezieniu wsparcia w trudnych momentach. Dlatego dzisiaj chcielibyśmy razem z Panią psycholog, psychoterapeutką Julią Bażelą  poruszyć temat dlaczego niektórzy ludzie wstydzą się lub obawiają podjąć terapię u psychologa. 

J: Na początku pragnę podziękować za zaproszenie i możliwość rozmowy na tak ważny temat Eliza. To bardzo ważne, żeby zwiększać świadomość społeczeństwa i coraz odważniej obalać mity związane z psychoterapią czy konsultacjami z psychologiem. Podjęcie decyzji o skorzystaniu z takich usług dla wielu osób będzie ogromnym krokiem ku zmianie życia i lepszemu zrozumieniu siebie. 

E: W takim razie zaczynajmy. Jednym z przyczyn podjęcia współpracy z psychologiem może być brak zrozumienia czym jest terapia i jakie korzyści może ona przynosić. Julka, czy mogłabyś pokrótce wytłumaczyć nam na czym polega taka terapia i jakie wymierne korzyści może ona przynieść pacjentom? 

Pierwsza wizyta u psychoterapeuty, nazywana zazwyczaj konsultacją psychologiczną lub psychoterapeutyczną, nie jest jeszcze psychoterapią. Konsultacja (czy częściej kilka pierwszych konsultacji), jak nazwa wskazuje, jest formą skonsultowania się ze specjalistą, wspólną naradą, zasięgnięciem wiedzy, ustaleniem wspólnych warunków. Konsultacje to czas na dyskusję i zastanowienie się, jaką drogę obrać i co będzie najkorzystniejsze dla pacjenta. W ich trakcie dopiero ustala się zasady przyszłej współpracy. Warto wiedzieć, że konsultacje nie zobowiązują żadnej ze stron (ani pacjenta, ani psychoterapeuty) do rozpoczęcia dłuższej współpracy, jaką jest psychoterapia.  Nie ma jednego właściwego czy obowiązującego schematu pierwszej wizyty i u każdego specjalisty może się ona znacząco różnić. Ja zazwyczaj zaczynam od pytania, co daną osobę do mnie sprowadza i jakie nadzieje wiąże z tym spotkaniem, a następnie słucham wszystkiego, czym pacjent chce się ze mną podzielić na początku.

E: Skoro wiemy już jak wygląda takie spotkanie to w mojej głowie nasuwa się kolejne pytanie. Czy taka terapia przeznaczona jest tylko dla osób z poważnymi problemami psychicznymi? 

J: Oczywiście, że nie tylko! Psychoterapia skierowana jest do osób, które faktycznie cierpią na poważne zaburzenia psychiczne, ale i do osób, które potrzebują wsparcia. Przykładowo, mają trudności w kontaktach z innymi, przechodzą przez kryzys w związku lub mają trudności w uporaniu się z żałobą, albo zmagają się z przeciążeniem, przepracowaniem lub przytłoczeniem oraz wiele innych problemów dnia codziennego. Psychoterapia to także forma dbania o swoje zdrowie oraz szansa na prowadzenie bardziej satysfakcjonującego, spokojnego życia. Jeśli zbyt długo trwamy w miejscu swojego życia, które nam nie służy, to w pewnym momencie nasze trudności mogą się spiętrzyć i nawarstwić do tego stopnia, że trudno będzie nam sięgnąć po pomoc. Każdy z nas ma czasem gorszy dzień czy tydzień i jest to zupełnie normalne. Warto jednak obserwować siebie i nie zwlekać, kiedy czujemy, że potrzebujemy profesjonalnego wsparcia. 

E: No właśnie. Mieszkając na co dzień w Krakowie terapię u psychologa traktowało się jak pójście z przyjaciółką na kawę. Tylko ta przyjaciółka posiadała wiedzę i narzędzia potrzebne do pomocy w radzeniu sobie z różnymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi. Drodzy widzowie, jeśli macie wewnętrzny, nierozwiązany problem. Warto w takiej sytuacji zgłosić się do psychoterapeuty. naprawdę nie ma czego się bać! No dobrze. Jedno to kwestia kto może zdecydować się na taką terapię, a drugie to występujące wewnętrzne blokady. Blokady związane z ocenianiem przez psychologa oraz strachem przed ujawnieniem swoich prywatnych spraw. Czy takie obawy są realne? 

J: Myślę, że to jedna z największych obaw przed rozpoczęciem terapii, ale pragnę od razu zapewnić, że każdego psychologa i psychoterapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa. Oznacza to, że wszystkie informacje dotyczące terapii i pacjentów są całkowicie poufne. Psychologowi nie wolno nikomu ujawniać faktu, że dana osoba pełnoletnia jest lub była jego pacjentem ani nawet tego, że była u niego na jednorazowej wizycie. Tym samym nie wolno mu informować nikogo (również rodziny) o stanie pacjenta, przebiegu terapii czy poruszanych tematów. Zawód psychologa i psychoterapeuty definiowany jest jako zawód zaufania publicznego. Oznacza to, że osoby wykonujące ten zawód, dzięki swojej specjalistycznej wiedzy i umiejętnościom wywierają znaczący wpływ na życie innych ludzi. Stają się powiernikami tajemnic i towarzyszą w ważnych życiowych chwilach swoich pacjentów. Szczególnie w przypadku zawodu psychoterapeuty kładzie się ogromny nacisk na etykę pracy z pacjentem, konieczność wieloletniego i wszechstronnego przygotowania do zawodu oraz przynależność do jednego z towarzystw psychoterapeutycznych.

Wszystkie wypowiedzi osoby uczestniczącej w terapii muszą być traktowane z najwyższym szacunkiem i trzymane w tajemnicy.  Odczuwanie wstydu i zażenowania na myśl o opowiadaniu o sobie innej, obcej osobie. To naturalne odczucia, w końcu psychoterapeuta jest zupełnie obcą osobą, przynajmniej na początku procesu terapii. Jednak z czasem, w miarę budowania bezpiecznej i zaufanej relacji, odczucia wstydu i zażenowania zazwyczaj osłabiają się. Podstawowe cechy potrzebne w tym zawodzie to życzliwość i akceptacja dla innych. Ponadto psychoterapeuta w trakcie kilkuletniego kursu oraz często licznych szkoleń, uczy się aktywnego słuchania. Historia pacjenta może go zaciekawić, ale z pewnością nie będzie nikogo winił czy osądzał. Psychoterapia ma służyć między innymi temu, żeby nauczyć się rozpoznawać i nazywać swoje różne stany i emocje, ale bez ich osądzania i kategoryzowania jako „dobre” czy „złe”. Nieosądzająca i empatyczna postawa psychoterapeuty ma wspierać ten proces.

E: Czyli wiemy już, że u psychologa nie musimy obawiać się utraty prywatności lub wstydu związanego z ujawnieniem swoich trudności! Nie wiem jak Wy drodzy widzowie, ale mnie to odblokowuje!  Myślę, że obie z Julką lubimy mówić otwarcie, więc przejdźmy płynnie od tematu Stygmatyzacja zdrowia psychicznego. Kiedy wróciłam do Dębicy zauważyłam, że temat psychologa w towarzystwie porusza się szeptem w domach rodzinnych czy publicznych przestrzeniach. Mam wrażenie, że niektóre osoby mogą obawiać się, że jeśli ktoś dowie się, że dana osoba chodzi do psychologa to zostanie wytykana jako „słaba” lub „nienormalna”’ czy ‘’niespełna rozumu’’. Co myślisz na temat stygmatyzacji zdrowia psychicznego w naszej miejscowości Dębicy? 

J: Masz rację, to bardzo trafne spostrzeżenie. Wiele razy usłyszałam, że „do psychologa chodzą tylko wariaci”, „jak psycholog ma mi pomóc, przecież to tylko rozmowa, co to ma mi dać?”, lub „psycholog zapisze mi lekarstwa i wyląduję w psychiatryku”. Nie wspominając już o tym, jak bardzo krzywdzące są te założenia wobec osób, które realnie potrzebują leków oraz psychoterapii, aby wrócić do zadowalającego stanu, moją uwagę zwraca również tutaj ogólna niewiedza odnośnie zawodu psychologa. Wykluczenie i stygmatyzacja osób z zaburzeniami psychicznymi to poważny problem społeczny. Nie tak łatwo jest zmienić świadomość społeczeństwa, w której nadal obraz osób chorujących poddany jest wpływowi stereotypów, uproszczeń oraz przesądów. „Nie łatwo” nie znaczy, iż jest to niemożliwe, wymaga jedynie czasu i wysiłku. Wiarę w to, iż obraz ten się zmieni, przynosi fakt, że we współczesnym świecie coraz częstsze jest aktywne poszukiwanie tego, co może łączyć, a nie dzielić osoby w pełni sprawne i te nie. Służy temu postęp naukowy, idea humanizmu oraz to, iż jako społeczeństwo jesteśmy gotowi nieść wsparcie osobom potrzebującym. Wolność, bycie razem i podmiotowe traktowanie osób chorujących to klucz do tego, aby proces ich zdrowienia przebiegał łatwiej i efektywniej. Statystyki badawcze wskazują, że nawet 25% Polaków w ciągu życia doświadczy co najmniej jednego zaburzenia psychicznego. Doświadczenie własnej choroby lub korzystanie z usług psychiatry, psychoterapeuty lub psychologa jest czynnikiem, który w najbardziej znaczący sposób zmienia postrzeganie osób z chorobami psychicznymi. Im są one regularniejsze, tym bardziej maleje dystans oraz tendencja do stygmatyzacji chorych.  Mimo wielu przeprowadzonych kampanii społecznych i coraz większej świadomości na temat zdrowia psychicznego psychoterapia nadal jest uważana za coś, o czym nie wypada mówić publicznie. Powszechnie uważa się, że każdy dorosły człowiek powinien umieć „wziąć się w garść” i stawić czoło problemom. Poszukiwanie pomocy wydaje się oznaką słabości i niesamodzielności.  Mimo że często postrzegamy psychoterapię jako wyraz słabości, to w gruncie rzeczy wymaga ona dużej siły, aby zmierzyć się z własnymi problemami i przeciwstawić się społecznej presji. Edukujmy, akceptujmy, wspierajmy, bo kryzys zdrowia psychicznego może dotknąć każdego.

E: Dokładnie, jeszcze dopowiem, że sama decyzja podjęcia współpracy w psychologiem czy psychoterapeutą to już pierwszy krok w stronę rozwiązania kumulujących się w naszej głowie problemów. Twoją wypowiedź można powiązać z kolejnym problemem  progu wejścia:Rozpoczęcie terapii może być trudne dla osoby potrzebującej pomocy, ponieważ wytworzony lęk społeczny przed tym ‘’co powiedzą inni’’ może utrudnić zainicjowania kontaktu z psychologiem. 

J: Zgadza się. Wariat, szalony, nienormalny, słaby – wewnętrzny krytyk podpowiada Ci, że jeśli przyznasz się do wizyt u psychologa, inni właśnie tak o Tobie pomyślą. Wynika to z głęboko zakorzenionych stereotypów myślenia o zdrowiu psychicznym jako sytuacji zero-jedynkowej – albo ktoś jest zdrowy albo chory. W praktyce jednak to rozróżnienie nie jest czarno-białe. Psychika człowieka to całe spektrum stanów emocjonalnych, których nie da się tak łatwo zaklasyfikować jako chorobę lub zdrowie. Nie ma, także jednej definicji normalności. To, co jest normą zależy od środowiska, w którym przebywamy, a także od kultury i społeczeństwa. 

Warto pamiętać, że sięganie po profesjonalną pomoc psychologiczną jest oznaką dojrzałości i chęci życia w zgodzie ze sobą i innymi. Jest też okazją do pogłębiania wiedzy o sobie, podniesienia jakości życia. Wbrew stereotypom rozmowa o emocjach to pozytywny, warty podziwu przejaw odwagi, a nie odstępstwo od normy.  Ostatecznie warto też zapytać siebie, czy naprawdę wiemy, co inni o nas pomyślą. Czy mamy dar czytania innym w ich myślach? Raczej nie. Chcąc sprostać swojemu cierpieniu, warto pamiętać, że nasza obecność w gabinecie psychologa w żaden sposób nie określa tego, kim jesteśmy. Postanowienie o rozpoczęciu terapii jest pewnego rodzaju dojrzałością i chęcią zmiany, wobec tego sami o niej decydujmy.

E:  Omówiłyśmy problem ‘’ no, ale co powiedzą inni’’. Teraz moja ulubiona kwestia o własnych wewnętrznych uprzedzeniach. W swojej codziennej przestrzeni, a nawet w we własnym domu spotykam się z problemem. Jestem wystarczająco silna. Sama powinnam radzić sobie z moimi problemami. Psycholog jest tylko dla słabych osób. Myślę, że przedstawione przeze mnie słowa pojawiają się w formie myśli w wielu głowach. Co myślisz o takiej postawie? 

J: Często myślimy, że „jeszcze nie jest aż tak źle” albo „może samo przejdzie”. Rzeczywiście czasami zdarza się tak, że „przechodzi samo” albo pomocne okazuje się wsparcie bliskich czy dłuższy odpoczynek. Z pewnością nie każdy problem wymaga spotkania z psychologiem bądź psychoterapeutą. Ważne jest jednak, żebyśmy nie zostali z problemami sami i nie czekali na ostateczny moment kryzysu i sięgnięcia po profesjonalną pomoc, jeśli inne dostępne nam metody zawodzą. Ponadto im szybciej zajmiemy się swoimi kłopotami, tym prawdopodobnie szybciej uda nam się z nimi uporać. Doświadczanie życia w sposób, kiedy nie do końca czujemy satysfakcję w różnych jego sferach, ale myślimy, że „w sumie to nie jest aż tak źle” i że „mogłoby przecież być gorzej”, można opisać metaforą chodzenia w butach z wystającym w środku gwoździem. Jak można się domyślić, chodzenie w takich butach raczej nie jest wygodne. Psychoterapia jest momentem zatrzymania się i skonfrontowania z własnymi myślami, emocjami i zachowaniami. Jest sposobem na obserwację siebie i sprawdzenie: Gdzie jestem? Co się ze mną dzieje? Jak się czuję? Co jest dla mnie w porządku? Czego pragnę, a czego nie chcę? Terapia to też droga do lepszego poznania siebie i do rozwoju osobistego. Psychoterapia to znacznie więcej, niż „tylko gadanie”, choć z zewnątrz może to tak właśnie wyglądać. Psychoterapia jest mocno osadzona w neurobiologii i neurofizjologii, tworząc nowe połączenia w mózgu. Niewątpliwie psychoterapia jest czymś więcej, niż możliwością wygadania się i może znacząco i trwale wpłynąć na nasze życie. Podsumowując – jeśli czujemy potrzebę i gotowość to zawsze warto jest wybrać się do terapeuty. 

E: Powiem Ci, że słuchając Ciebie sama zastanawiam się czy nie wybrać się do specjalisty! Wsparcie psychiczne od osoby profesjonalnej jest bardzo ważne, szczególnie w trakcie opieki nad osobą chorą, prowadząc swoją działalność gospodarczą czy będąc w centrum problemów rodzinnych. Mimo wszystko do szczęścia potrzebujemy harmonii ze sobą i ze światem zewnętrzny.  

J: No jasne! Balans i równowaga to kluczowe kwestie, do których sporo osób dąży życiu.Zresztą w obecnych czasach ciągle za czymś biegniemy, rozpraszamy się, jesteśmy przebodźcowani i zaczynamy gubić siebie we własnym życiu.  Metaforycznie można powiedzieć, że terapia to taka podróż w głąb siebie. Podróż polegająca na pogłębianiu rozumienia siebie samego – swoich wartości, predyspozycji, przekonań i ich wpływu na nasze działanie, związki i poczucie satysfakcji z życia. Elementem rozwoju osobistego jest też akceptacja samego siebie, a także praca nad nowymi nawykami, przekonaniami i umiejętnościami, które pomogą nam pełniej niż dotychczas realizować się w życiu. Psycholog może wspierać w wielu różnych dziedzinach życia, a rozwój osobisty służy zarówno życiu zawodowemu, jak i poprawie życia prywatnego. Dlatego warto jest skorzystać ze wsparcia specjalisty, żeby sobie te pewne puzzle naszego życia poukładać.

Podsumowując. 

Pójście do psychologa może być bardzo korzystne, jeśli masz jakikolwiek problem emocjonalny, psychiczny lub życiowy. 

1. Możesz otrzymać profesjonalną pomoc. 
2. Możesz bezpieczne wyrażać swoje emocje. Psycholog to osoba, z którą możesz otwarcie i bez obaw rozmawiać o swoich uczuciach, myślach i problemach. 
3. Możesz otrzymać zrozumienie i perspektywę. Psycholog może pomóc ci zrozumieć, dlaczego doświadczasz określonych trudności i jak wpłynęły one na twoje życie. Pomaga również w nabyciu perspektywy i podejściu do problemów w bardziej konstruktywny sposób.
4. Możesz zdobyć informację jak poradzić sobie z rozwiązywaniem problemów.  Psycholog pomaga w identyfikowaniu konkretnych problemów i opracowywaniu strategii i technik radzenia sobie z nimi. Pomagają także w rozwiązywaniu konfliktów i podejmowaniu trudnych decyzji.
5. Możesz spodziewać się poprawy samopoczucia i zdrowia psychicznego: Psychoterapia może pomóc w radzeniu sobie z objawami depresji, lęku, stresu i innych zaburzeń psychicznych. Dzięki temu możesz poprawić swoje samopoczucie i jakość życia.
6. Możesz dostać wsparcie w rozwoju osobistym: Psychologowie nie tylko pomagają w rozwiązywaniu problemów, ale także wspierają rozwój osobisty. Mogą pomóc w budowaniu pewności siebie, umiejętności radzenia sobie z trudnościami i osiąganiu celów życiowych.
7. Możesz skupić się na lepszych relacjach z bliskimi: Psychoterapia może pomóc w poprawie relacji interpersonalnych poprzez zrozumienie własnych reakcji i zachowań oraz ich wpływu na innych.

Pamiętaj, że niezależnie od tego, jakie problemy masz, warto rozmawiać z psychologiem. Psychoterapię może dostosować  do wielu różnych potrzeb i sytuacji życiowych, a korzyści z jej przeprowadzenia mogą być znaczące. Niezależnie od tego, czy masz problemem zdrowia psychicznego, czy po prostu potrzebujesz kogoś, kto wysłucha i pomoże ci znaleźć rozwiązania, psycholog może być ważnym wsparciem w Twoim życiu.